Początki Soboty wiążą się z zachowanym grodziskiem stożkowatym, położonym w dolinie Bzury. Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1250 r. Wtedy to książę kujawski i łęczycki, Kazimierz pozwolił osadzić na prawie niemieckim Sobocką Wieś, należącą do prepozytury włocławskiej. W połowie XIV w. wieś przeszła w ręce wojewody łęczyckiego Jana herbu Doliwa, który zapoczątkował tu ród Sobockich. Pod koniec XIV w. założono obok niej miasto. Dokument lokacyjny dla Soboty wystawił król Władysław Jagiełło i nadał prawo odbywania targów w środy. Sobota po raz pierwszy jako miasto występuje w źródłach w 1393 r. Na prośbę Tomasza „de Sobotha”, sędziego łęczyckiego, w 1451 r. Kazimierz Jagiellończyk przeniósł targi nadane przez jego ojca ze środy na soboty. W 1459 r. z Soboty zostało wydelegowanych dwóch zbrojnych na wyprawę przeciwko Krzyżakom.
W poł. XV w. w Sobocie prawdopodobnie z inicjatywy Tomasza powstał zamek warowny. W oparciu o niego w poł. XVI w. powstał murowany dwór obronny, którego bryła zatarła pierwotny charakter warowni. Fundatorem nowego założenia był jeden z dwóch braci: Tomasz lub Brycjusz Sobocki. Pierwszy z nich, podkomorzy łęczycki od 1542 r. i kasztelan gostyński od 1546 r., wybudował w Sobocie kościół parafialny, drugi z kolei sfinansował w nim renesansowe nagrobki. Nie wiadomo jak dalej potoczyły się losy sobockiego dworu - 150 lat później określanego jako skarbiec murowany, nie pełniącego już funkcji mieszkalnych.
W 1519 r. Zygmunt I nadał Sobocie jarmark na św. Bartłomieja. W 1526 r. dzięki Tomaszowi Sobockiemu herbu Leliwa, dziedzicowi Soboty, ustanowiono jeszcze dwa nowe jarmarki – na św. Wita i Wszystkich Świętych. W 1576 r. Sobota była własnością Jana Działyńskiego, wojewody chełmskiego. W I poł. XVIII w. należała do Bardzińskich.
W 1744 r. majątek w Sobocie kupił Wincenty Zawisza, łowczy łęczycki i szambelan króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Po nim odziedziczył go jego syn, Jan Cyprian. Ożenił się on z kasztelanką Marią Karnkowską. W 1809 r. urodził się im syn, Artur. Ukończył on w 1827 r. Szkołę Wojewódzką w Kaliszu, a następnie rozpoczął studia na Wydziale Prawa i Administracji Królewskiego Uniwersytetu w Warszawie. Gdy wybuchło powstanie listopadowe, Artur zaciągnął się do 1 Pułku Jazdy Płockiej. Walczył w bitwach pod Balicami, Ostrołęką, Białołęką oraz Olszynką Grochowską. Awansował do stopnia kapitana, a za waleczność otrzymał krzyż Virtuti Militari. Po upadku powstania emigrował do Francji. Został członkiem Towarzystwa Demokratycznego Polskiego i loży wolnomularskiej "Trójcy Nierozdzielnej". Józef Zaliwski, który organizował partyzancką wyprawę do Królestwa Polskiego, mianował Artura Zawiszę dowódcą w woj. mazowieckim na obwody warszawski i sochaczewski. W lutym 1833 r. Artur wyjechał z Paryża. Przez Belgię i Niemcy dotarł do Turzna k. Torunia. Tam spotkał się z matką i napisał testament. 14 czerwca 1833 r., po długich partyzanckich walkach, został złapany razem z kilkuosobowym oddziałem w lesie pod Krośniewicami, a następnie osadzony w dawnym klasztorze karmelitów w Warszawie. Sąd skazał go na śmierć przez powieszenie. Publiczną egzekucję wykonano 26 listopada 1833 r. na placu kaźni w Warszawie. Przed egzekucją Artur Zawisza powiedział: "Gdybym miał żyć sto lat, każdy z nich oddałbym Ojczyźnie". Po śmierci Artura majątek w Sobocie skonfiskowały władze carskie. Wykupił go jego brat, August Zawisza. Na fundamentach starej budowli wzniósł on neogotycki pałacyk.
W 1890 r. majątek nabył Artur Stokowski wraz z żoną. Z ich inicjatywy w okresie międzywojennym rozbudowano pałac. Kolejnymi właścicielami Soboty zostali Wiktor i Bogna Przegalińscy, którzy kupili ją w 1927 r. z zamiarem otwarcia tu hodowli koni angloarabskich. Po zakończeniu II wojny światowej majątek rozparcelowano. Podzielono go między pomiędzy PGR a Państwową Stadninę Koni w Walewicach. Pałacyk przekształcono w wielorodzinny budynek mieszkalny. Obecnie obiekt jest opuszczony.
Obecny dwór w Sobocie powstał z inicjatywy Augusta Zawiszy w II poł. XIX w. Jest to parterowa budowla wzniesiona z cegły w formie zameczku. Nad głównym wejściem znajduje się dodatkowe piętro, które wieńczy neogotycki krenelażem. Od północy dostawiono ośmiokątną basztę, także zwieńczoną krenelażem. Budowlę posadowiona jest na niewielkim wzniesieniu, które otacza fosą. Dwór położony jest w parku, w którym znajdują się jeszcze budynki gospodarczo-mieszkalne. W czasie badań archeologiczno-architektonicznych przeprowadzonych w 1985 r. w murach neogotyckiego dworu zidentyfikowano pozostałości sześciobocznej wieży o boku dł. 4,5 m, którą opinają narożne przypory o gotyckim układzie cegły. Jest to jedyna do tej pory poznana pozostałość gotyckiego zamku.
Sklep
Ogłoszenia
